|
KOCAELİ İLGİLİ BİLGİLER - KOCAELİ ÇİÇEKÇİLİK
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10CAELİ VE İZMİT ADLARI
NEREDEN GELİYOR?
Kocaeli» ya da «Kocaili» sözcükleri,
Osmanlı Devleti'ni kuran isman Gazi'nin akıncı
beylerinden Akçakoca'dan gelir. Bu bölgeyi 320 yılında
Bizanslıların elinden alan Akçakoca Bey'dir. İzmit
ozcüğü ise «Nikomedia»dan gelmektedir. M.Ö. 262 yılında
Bitinya [ralı l'inci Nikomedes tarafından kurulan kente
sonraları «eski fikomedia» anlamına «İs-Nikomoedia»
denildi. Osmanlı Türkleri u kelimeyi «İznikomidi»
biçiminde söylerlerdi. Zamanla «İznik-ıid» ve «İzmid»
oldu. Cumhuriyet yönetiminde, Lâtin harflerinin
abulimden sonra «İzmit» şeklinde yazılıp söylenmeye
başlandı.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kocaeli, iki ayrı denizde
kıyıları olan 4 ilimizden biridir. (Diğer' leri:
İstanbul, Balıkesir ve Çanakkale'dir). Hem Karadeniz'de
hem Marmara Denizinde sahilleri bulunan Kocaeli,
endüstri gelişmesindeki sürat bakımından Türkiye'nin 67
ili arasında birinci gelir. Özellikle yakın yıllarda
izmit Körfezi kıyılarında, İstanbul'dan başlayarak
izmit'in doğusuna ve Gölcük'e kadar uzanan bir sanayi
alanı doğmuş, her yıl genişleyen bu alan, İstanbul
sanayi bölgesinin bir uzantısı hâlini almıştır. İzmit
Körfezi'ndeki 100 km.'lik bir şerit içinde 150'si büyük
fabrikalar olmak üzere 1.000'e yakın endüstri kuruluşu
vardır. 1927 yılında 15.000 olan İzmit Şehrinin nüfusu
günümüzde 200.000'i geçmiştir. Endüstri gelişmesi
bakımından en önde olmasına rağmen Kocaeli, yüzölçümü
bakımından ülkemizin en küçük ilidir. Kocaeli'nin bir
başka özelliği, orman alanlarının ilde % 42 gibi
büyük bir oranda olmasıdır. Çayır ve otlaklarının
bolluğu, tarlalarının zenginliği ve endüstri-sinin millî
gelire her yıl yaptığı milyarlarca liralık katkı ile,
Koca-
|
eli Türk ekonomisinin en gözde
ilidir. Türk Deniz Kuvvetleri'nin kalbi Kocaeli'nin
«Gölcük» İlçesi'nde atar. Gölcük, İzmit Körfe-zi'nin
güney kıyısındadır ve Türk Donanmasının en büyük
üssüdür. Kocaeli büyük sanayi kuruluşlarının yanında
turistik yönden de önemli yerlere sahiptir. İl merkezi
İzmit şehrinde yapılan «Piş-maniye» tatlısının dünyaya
yayılan bir ünü vardır.
KOCAELİ İLİNİN TARİHİ
Kocaeli ve çevresi tarih çağlarında,
Hititler (Etiler) in egemenliğinde (M.Ö. 2000
yıllarında) görülür. Hititler'in M.Ö. 12'nci yüzyılda
yıkılmasından sonra onların yerini Frigyalılar aldı. M.
Ö. 8'inci yüzyılda Megara'lı Yunanlılar İzmit
Körfezi'nin dip tarafına yerleştiler. Yunanlıların,
kralları «Astakos» un adını verdikleri yerleşme yeri,
İzmit'in 6 km. güney-doğusundaydı. Şehir, M.Ö. 3'üncü
yüzyılda Balkanlar'dan gelen Trakya Kralı
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lysimachos tarafından yakılıp
yıkıldı. M.Ö. 4'üncü yüzyılda Pers (İran) ve Makedonya
(İskender) İmparatorluğuna katıldı. M. Ö. 262'de
Bltjnya Kralı Birinci Nikomedes, şimdiki İzmit şehrini
kurdu. Ünlü Kartacalı komutan Annibal M. Ö. 148 yılında
buraya geldi ve Bitinya Kralına sığındı. Annibal
Gebze'de öldü ve oraya gömüldü (Mezarını bu gün bile
turistler ziyaret ederler). Bitinya Krallığına bağlı
olan Kocaeli toprakları zaman -zaman Bergama Devleti'nin
hücumlarına uğradı.
M. Ö. 2'nci yüzyılda Roma
İmparatorluğu, buralarını da topraklarına kattı.
Milâttan sonra 258 yılında Gotlar, 284 yılında
İranlılar bölgeyi ve İzmit şehrini yakıp yıktılar. M. S.
395 yılında Roma İmparatorluğu ikiye ayrıldı. Doğu Roma
(Bizans) İmparatoru Büyük Konstantin, İzmit civarında
öldü. M. S. 6'ncı yüzyılda Bizans İmparatoru
Justinianus, İzmit şehrinde birçok uygarlık yapıtı
bıraktı. Depremlerle zarar gören şehri Justinianus
kalkındırdı. 7'nci yüzyılda Müslüman Araplar, Anadolu
akınları sırasında, İstanbul yolu üzerinde bulunan
Kocaeli'nden geçtiler. 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra,
Anadolu Fatihi Kutalmışoğlu Süleyman Şah'-ın Türk
orduları bu bölgeye geldiler. 1078de Büyük Selçuklu
Devleti ne geçen şehri, 1097'de Bizanslı Aleksios
Komnenos geri aldı. Şehrin kesin olarak Türk
egemenliğine geçişi 1337'de, Orhan Gazi zamanında oldu.
Başkenti Konya olan Anadolu Selçuklu Devleti, bu
bölgedeki İznik şehrini bir süre başkent olarak
kullandı. Orhan Gazi'nin akıncı Beylerinden Akçakoca,
şehrin civarını aldı ve Osmanlılar ilk defa Karadeniz
kıyılarına çıktılar. 28 Temmuz 1402 Ankara felâketi nden
sonra (Yıldırım-Timur Savaşı) Timur'un askerleri İzmit'e
de girdiler«Karişıklık Dönemi» nde Osmanlı şehzadeleri
arasındaki iktidar kavgalarından yararlanan Bizans, bu
kente kısa süre egemen oldu. Fakat 1419'da Gazi
Timurtaşoğlu Umur Bey, Hereke, Gebze, Pendik, Kartal
gibi kasabalarla birlikte İzmit'i de geri aldı. 1481
yılında, yeni bir savaş için sefere çıkmaya hazırlanan
Fatih Mehmet II, Kocaeli'de, Gebze yakınlarındaki
ordugâhında ansızın öldü (1481). Dsmanlı Türkleri
döneminde İzmit bir îaricak (il) merkezi oldu.
Tanzimat'tan ;1839) sonra bağımsız bir sancak
mer-<eziydi. 1888'de bu sancağa Adapazarı, Kandıra,
Geyve, Karamürsel, Yalova, Gebze kazaları bağlandı,
izmit, Üsküdar'dan doğuya giden büyük
|
ticaret yolu üzerindeki önemli
konaklardan biriydi. Şehirde birçok kervansaray ve
ticaret hanı yapılmıştı. İzmit'te bir tersane de vardı.
Tersane 19'uncu yüzyılın ikinci yarısına kadar çalıştı.
Cumhuriyet döneminde körfezin karşı kıyısında Gölcük
Tersanesi kuruldu. Millî Mücadele döneminde Kocaeli,
askerî ve siyasî olaylar yönünden önemli bir bölgeydi.
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra 6 Temmuz 1920'de
İngilizler ve <28 Nisan 1921'de Yunanlılar tarafından
işgal edildi. 27 Haziran 1921'de, Ankara Hükümeti
tarafından geri alındı.
KOCAELİ İLİNİN COĞRAFYA KONUMU
Kocaeli ili, Marmara Bölgesinin
kuzeydoğu bölümündedir. İzmit Körfezi güneyindeki
kesimi Güney Marmara bölümüne girer. Doğusunda Sakarya,
kuzeyinde Karadeniz, batısında İstanbul, güneyinde
Bursa illeri bulunur. Yüzölçümü 3.626 km2,
nüfusu 385.408'dir. Nüfus yoğunluğu 106, köy sayısı
266'dır.
KOCAELİ'NDE YÜZEY ŞEKİLLERİ
Kocaeli toprakları, Marmara
Denizi'nin doğuya doğru uzantısı olan İzmit Körfezi'nin
iki yanını kaplar. Körfezin kuzeyinde kalan kesimlerde
az yüksek Kocaeli Dağları vardır. Bunların içinde en
yükseği izmit'in kuzey-batısındaki Çene Dağı (645 m.)
dır. Körfezin kuzeydoğusunda İzmit Ovası uzanır. Bu ova
ile daha doğuda bulunan Sapanca Gölü çukur alanı
arasında az yüksek bir eşik vardır. İlin en yüksek
dağları olan Samanlı Dağları, körfezin güneyinde
yükselir. En yüksek yeri 1.602 m.'lik «Kel-tepe» dir.
Diğer yüksek yerler arasında Naldöken Dağındaki
Karpuzpınar Tepesi (1.127 m.), Taz Dağı (925 m.) ve
Kolaçan Tepe (868 m.) vardır.
İKLİM
Kocaeli İli, hem Akdeniz hem de
Karadeniz ikliminin özelliklerini taşır. İzmit Körfezi
kıyılarında ılıman bir iklim, bu körfezin kuzey ve
güneyindeki dağlık kesimler üzerinde ise daha sert bir
iklim egemendir. Kocaeli Dağlan'nın soğuk kuzey
rüzgârlarını tutması dolayısıyla İzmit Körfezi'nde
kışlar ılık geçer. 1929'danberi yapılan gözlemlere göre
İzmit şehrinde en sıcak ay ortalaması (Ağustos) 23,4
derece, en soğuk ay (Ocak) ortalaması 5,7 derecedir.
Yıllık ortalama ısı 14,3 derece civarındadır. Yılılk
yağış tutarı 790 mm.'dir. Yağışların % 34 u kışın, %
18'i ilkbaharda,
|
% 20'si yazın, % 28'i sonbaharda
düşer. Akdeniz ikliminin yaz kuraklığı hiç görülmez.
Yazlar ve kışlar hem yağışlı, hem de ılımandır.
Kocaeli'nin Karadeniz'e bakan kıyıları ile, güneyde
Samanlı Dağlan'nın İzmit KÖrfezi'ne bakan yamaçları
hem daha soğuk hem de daha fazla yağışlıdır. Kuzeydeki
Karadeniz kıyılarında yazlar serin, güneyde sıcak geçer.
AKARSULAR
Kocaeli sınırları içinde büyük
akarsu yoktur. İzmit Körfezi'nin kuzey kıyılarından
dökülenlerin en büyükleri Çayır-ova Deresi ile Dilova
Deresidir. Körfezin güney kıyılarında dökülenlerin en
önemlileri Değirmen Dere, Asar Dere, Kavaklı Dere,
Karınca Dere, Örcün Deresidir. Karadeniz'e dökülen
akarsular daha büyüktür. Bunlar Taşköprü Deresi (40
km.), Koca Dere (50 km.), Ağva Deresi (45 km.) ve
Yulaflı Dere (43 km.) dir. Sakarya Irmağına karışan 19
km.'-lik bir akarsu (Akmeşe Deresi) Kocaeli
topraklarından çıkar. İlde önemli göl yoktur. Ancak, 47
kmVlik Sapanca Gölü'-nün küçük bir bölümü Kocaeli
sınırları içinde kalır.
TARIM VE HAYVANCILIK
Kocaeli topraklarında Karadeniz ve
Akdeniz bitki toplulukları içiçedir. İzmit Körfezi
kıyılarında zeytin ağacı, kışın yaprak dökmeyen makiler
ve kızılcam ağaçları egemen görünür. Kocaeli Yaylası
üzerinde ve Samanlı Dağlan'nın yüksek kesimlerinde,
Karadeniz kıyılarının bitki toplulukları, kayın
ağaçları ve Uludağ köknarı bulunur. Kocaeli
topraklarının % 25'i tarla, % 2' si bağ, bahçe ve
sebzelik, % 6,6'sı çayır ve otlak, % 42,1'i ormandır.
Nadasa bırakılan topraklar % 8,8'dir. Tarım dışı
toprakların tutarı % 12,3'tür. Tahıl tarımı ilin her
tarafında yaygındır. İlk sırayı alan buğdayın yıllık
üretimi ortalama 70.000 tondur. Arpa 20.000, yulaf
15.000, tütün 1.000, şeker pancarı 8.000, ayçiçeği
10.000 ton kadar üretilir. Sebze üretimi 40.000 tona
yaklaşmıştır. En çok domates çıkar. Yıllık ortalama
20.000 tondur. Üzüm bağlarından alınan ürün 40.000, elma
45.000, armut 32.000 tondur. Kocaeli'de kiraz ve fındık
ağaçları çok yer tutar. 1.120.000 kadar kiraz, 500.000
kadar fındık ağacı vardır. Bunlardan yıllık ortalama
8.000 ton kiraz ve 800 ton fındık alınır. 450.000 zeytin
ağacından 1971'de 6.000 ton zeytin elde edilmiştir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
GEZİLİP GÖRÜLECEK YERLERİ
Karadeniz kıyılarındaki Kandıra,
küçük koylariyle kum ve denizi bakımından ülkemizde
ender, rastlanan güzellikleri taşır. Deniz ve orman bu
kıyılarda birbiriyle kucaklaşırlar. İzmit
Körfezi'nde-ki Tuzla, Gebze, Eskihisar (Müzeci Osman
Hamdi Bey'in köşkü vardır), Hereke, Yarımca ve
Tütünçiftlik gibi yerler kamp kurmaya, deniz sporları
yapmaya müsaittir. Türkiyenin en lezzetli kiraz ve
vişneleri bu kıyılarda yetişir. Değirmen-dere ve
Karamürsel kıyılarının, uzun fındığı da çok ün
yapmıştır. Yalova'ya kadar uzanan bu kıyılarda güzel
plajlar vardır. İzmit'in «Çene suyu» ve Karamürsel'in
«Akpınar suyu» tanınmıştır. Gebze . yakınındaki
Bayramoğlu Sahil Mahallesi, Samanlı Dağları'ndaki «Kel
Tepe»,'Sapanca Gölü, doğa güzel ik'leri bakımından
görülmesi, gezilmesi .gereken, yerlerdir. Gebze'deki «Eskihisar»
Kalesi, Annibal'in Mezarı, Yavuz Selim çağından kalan
Mustafa Paşa Camii; İzmit'teki Augustus Tapınağı,
kiliseden bozma Orhan Gazi Camii, Mimar Sinan tarafından
yapılan Pertev Paşa Külliyesi, Defterdar Camii,
Akçakoca Camii, Mehmet Bey Hamamı (Mimar Sinan'ın),
Süleyman Paşa Hamamı önemli tarih ve mimarlık
yapıtlarıdır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İlin hayvan varlığı 175.000 koyun,
60.000 kıl keçisi, 80.000 sığır, 20.000 manda, 8.000 at,
3.000 eşek olarak saptanmıştır. Tavukçuluk (300.000
tavuk), arıcılık (8.900 kovan), ipekböcekçiliği de
yapılır.
ENDÜSTRİ
Son yıllarda sanayi bakımından büyük
ilerleme gösteren Kocaeli, endüstri gelişmesi
bakımından bütün Türkiye illeri arasında birinci gelir.
1969'ta imalât sanayiinde yaratılan katma değer 2,5
milyar liraya yakındı. 1970'te sanayi ve hizmet
kesimlerinde çalışanların sayısı 50.000'i geçmişti.
Başlıca sanayi kuruluşları, Sümerbank'a ait Hereke
İpekli ve Yünlü Dokuma Fabrikası (1843 te açıldı),
Türkiye Sellüloz ve Kâğıt Fabrikaları Işletmesi'nin
(SEKA) İzmit tesisleri (1936'da açıldı), Sümerbank'ın
Yarımca Seramik Fabrikası (1968), İpraş Petrol
Rafinerisi, Pet-Kim Petro Kimya ve Klor - Sudkostik
tesisleri, Petrol Ofis'in teneke varil tesisi, Goodyear
Lâstik Fabrikası, Türk Pirelli Lâstik Fabrikası, Yarımca
Suni Gübre Fabrikası, Koruma Tarım İlâçları A.Ş.'nin
tesisleri, Selüloit Lif Levha tesisleri, Eternit Boru
Fabrikası, Derince Travers Fabrikası ve Gölcük
Tersanesi'dir. Kocaeli'nde bunlardan başka pekçok
sanayi kuruluşu yardır.*
|
FOLKLOR
Kocaeli ve çevresindeki topraklara
yerleşenlerin çoğu Karadeniz ve Kafkas bölgelerinden
(Çerkezler) gelir. Bundan ötürü çevredeki kasabalarda,
özellikle köylerde bu toplulukların geleneklerinin
etkisi göze çarpar. Kocaeli ve ilçelerinin kendilerine
has oyunları ve musikileri yoktur. Halkı çeşitli
yerlerden göçettiği için her toplum kendi oyun ve
musikisine bağlıdır. Bölgede Karadeniz «horon» larından
Kafkas danslarına kadar değişik oyunlar görülür.
İstanbul yakınında olduğu için, bu bölgede İstanbul
klâsik Türk müziğinin etkileri fazladır. Kocaeli'de
güzel zeybek havaları yapılmıştır. Gölcük'e ait bir
uşşak zeybek havası pek ünlüdür. Oyunlarının bazıları
kızlı-erkekli oynanır. Mâni, türkü ve şarkılarında aşk
ve sevgi duyguları ön plânda gelir. Kocaeli'nde İzmit'in
«pişmaniye» adli tatlısı yapılır. Amerika'ya giden bazı
İzmit'liler pişmaniyeyi orada da tanıtmışlardır. Un ve
şekerden, tel tel yapılan bu tatlıyı 19'uncu yüzyılda
Kandıra'lı Hayri Usta bulmuştur. Kocaeli yüksek öğrenim
gençleri her yıl şubat ayında «pişmaniye gecesi»
yaparlar. Kocaeli'ne adını veren Akçakoca Bey'in mezarı
Kandıra yakınındadır. Kocaeli'nin «Çene Dağı» türküsü
çok ünjüdür.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
KOCAELİ İLİYLE İLGİLİ
BİRKAÇ RAKAM
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
BUCAK (Parantez
içindekiler köy veya man. sayısıdır.)
|
|
|
|
|
|
1 Merkez (58) Akmeşe
(13) Bahçecik (11) Derbent (16)
|
|
|
|
|
|
Merkez (6) Darıca (1)
Hereke (9)
Mollafeneri (14)
|
|
|
|
|
|
I Merkez (20)
Değirmendere (5)
|
|
|
|
|
|
r Merkez (40) Akçaova
(16) Kaymaz (12)
|
|
|
|
|
|
1 Merkez (32) Yalakdere
(13)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
